ओळख हुमणीची (White grubs)
नमस्कार शेतकरी बंधुंनो आज आपण खरीप हंगामातील प्रमुख कीड हुमनी तिलाच व्हाईट ग्रब तसेच स्थानिक भाषेत गोगीर असेही म्हणतात आशा पिकास अतिशय नुकसानकारक किडी बद्दल या लेखात माहिती घेणार आहोत. घ्या किडीचा सर्वनाश करावयाचा असेल तर एकात्मिक पद्धतीने तिचे नियंत्रण करणे महत्त्वाचे आहे. जर तिचे एकात्मिक कीडनियंत्रण केले तरच ती पूर्णपणे संपुष्टात येते अन्यथा जमिनीत सुप्तावस्थेत असणारे नर तसेच मादी पुना पावसाळ्या ऋतू मध्ये मिलन करून त्यांची पुढची पिढी वाढवतात व तिचा प्रादुर्भाव वर्षांनुवर्षे वाढतो. एका वर्षात सुमारे तिची एक पिढी पूर्ण होते. खरीप हंगामामध्ये हुमणी या किडीमुळे भुईमूग, ज्वारी, कांदा, बाजरी, मका व ऊस यासारख्या पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान होते.
प्रौढ अवस्थेत जर अळा घातला तर मोठ्या प्रमाणावर होणारे नुकसान टाळता येते ,पुढे होणारा कीटकनाशकांचा खर्च वाचवता येतो , व या अवस्थेत या किडीचा बंदोबस्त यशस्वीरीत्या करता येतो ,
👉पिके - ऊस, भुईमूग, ज्वारी, बाजरी, मका इतर .
👉नुकसानाची तीव्रता- 30 ते 80%
👉किडीच्या काही महत्त्वाच्या अवस्था
1) अंडी अवस्था
अंडी घालण्याचा कालावधी-- जून-जुलै
👉 जमिनीत साधारणपणे 8 ते 10 सें.मी. खोलपर्यंत साबुदाण्याच्या आकाराची व लांबट गोल अंडी घालतात.
👉एक मादी तिच्या जीवनकाळात देते- 60 ते 70 अंडी.
👉अंड्यातून 9 ते 10 दिवसांत अळी बाहेर येते.
2 )अळी अवस्था
👉अळी अवस्था- 5 ते 7 महिन्यांची
👉जमिनीत ती 10 ते 15 सें.मी. खोल अर्धगोलाकार पडून राहते.
हीच पिकासाठी नुकसानकारक अवस्था
प्रथम अळी अवस्था पांढरीशुभ्र, पिवळे डोके असते व सुमारे 8 मी.मी. लांबी असते . छातीवर पायांच्या तीन जोड्या.
.पूर्ण विकसित अळ्या पिवळट-सफेद असतात , डोक्याचा रंग बदामी असतो व इंग्रजीच्या (C) अक्षराप्रमाणे अर्धगोलाकार असतो .पूर्ण विकसित अळीची लांबी सुमारे 40 ते 45 मि.मी.
3) कोष अवस्था
ऑक्टोबरच्या तिसऱ्या आठवड्यानंतर अळी जमिनीत खोलवरओलावा बघुन कोषावस्थेत जाते.
कोष तांबूस तपकिरी रंगाचा व टणक असतो.
कोषावस्था 20 ते 25 दिवसांची असते.
4) प्रौढ भुंगेरा
कोषातून निघणारे प्रौढ कीटक पहिल्या पावसापर्यंत जमिनीतच सुप्तावस्थेत राहतात भुंगेरे सुरवातीस पिवळसर पांढरट व कालांतराने तपकिरी होतात. भुंगेराचे आयुष्य सुमारे 80 ते 90 दिवस असते.
रंग-- तपकिरी किंवा बदामी . . लांबी - 18 ते 20 मि.मी व 8 ते10 मि.मी.पर्यंत जाड. पंखांच्या 2 जोड्या प्रथम जोडी मजबूत.पंखाची दुसरी जोडी पातळ असते , पहिल्या जोडीखाली सुरक्षित व पंख उघडताना मदत करते.
जीवनक्रम
1) पहिल्या पावसानंतर जमिनीतील प्रौढ भुंगेरे सायंकाळी जमिनीतून बाहेर येतात.
2) कडूलिंब, बाभूळ, बोर यासारख्या वृक्षावर मादीसोबत मिलनासाठी जमतात.खालि व्हिडिओ मध्ये बघु शकता 👇👇
3) याच काळात बांधावरील यजमान झाडांची पाने खातात.
रात्रीच्या वेळी प्रकाश सापळे लावल्यास ते आकर्षित होतात. संध्याकाळी या झाडांच्या फांद्या जोरात हलवून प्रौढ खाली पाडावेत. ते गोळा करून केरोसीन कींवा कीटकनाशक टाकलेल्या पाण्यात टाकून नष्ट करावेत. हे काम सामुदायिकरीत्या करणे अधिक फायदेशीर.
4) त्यानंतर सूर्योदयापूर्वी पुन्हा जमिनीत परत जातात.
हुमणीची अशा प्रकारे सुमारे एका वर्षात एक पिढी पूर्ण होते.
👉नुकसान
प्रथमावस्थेतील अळ्या पिकाची तंतुमुळे खातात. ती उपलब्ध नसल्यास सेंद्रिय पदार्थ खातात. तंतुमुळांचा फडशा पाडल्यानंतर मुख्य मुळे खाण्यास सुरू करतात. परिणामी झाड वाळते. एका झाडाचे मूळ कुरतडून खाल्ल्यानंतर हुमणी दुसऱ्या झाडाकडे वळते. .
शेतात एका ओळीत अनेक झाडे वाळल्याचे दिसून येतात व उपटुन बघता पांढरी शुभ्र अळी झाडाच्या बुडाजवळ दिसते.
नुकसान प्रामुख्याने आढळणारे महिने- ऑगस्ट-सप्टेंबर
👉👉एकात्मिक कीड नियंत्रण:-
1)उन्हाळ्यात खोल नांगरट करावि त्यामुळे जमिनीतील किडीच्या सुप्तावस्था नाश पावतात.
2)लागवडीपूर्वी चारीत एरंडी खत 250 किलो प्रति हेक्टर दिल्यास भुईमुगातील नुकसान टाळता येते.
3)यजमान झाडांवर फवारणी- (प्रति 10 लिटर)
1)कार्बारील (60 टक्के)-20 ग्रॅम किंवा
2)थायोडीकार्ब (75 टक्के) 10 ग्रॅम
द्रावण सर्व पानांवर व्यवस्थितरीत्या फवारावे.
4)पीक लागवडीपूर्वी- फोरेट (10 टक्के दाणेदार)- 25 किलो प्रति हेक्टर प्रमाणे जमिनीत टाकावे.
5)भुईमूग पिकास पेरण्यापूर्वी बियाण्यास क्विनॉलफॉस (25 टक्के ईसी) 25 मिली प्रति किलो प्रक्रिया. तीन तास सावलीत वाळवून पेरणी करावी.
6)हुमणीचे नैसर्गिक शत्रू- बगळा, चिमणी, घार, कावळे, रानमांजर, रानडुक्कर, मुंगूस हे हुमणीच्या अळ्या आवडीने खातात.
7)परोपजीवी बुरशी-बिव्हेरिया बॅसियाना, मेटारायझिम ऍनिसोपली),
जिवाणू-बॅसीलस पॉपील
सूत्रकृमी- हिटरोऱ्हॅब्डिटीस व स्टेनरनेमा
पीक फेरपालट- एरंडी, कापूस अथवा तुरीला पसंती द्यावी.उभ्या पिकात
उपद्रव आढळल्यास ठिबकद्वारा पाण्यामध्ये थेंब-थेंब क्लोरोपायरीफॉस (20 टक्के ईसी) पाच लिटर प्रति हेक्टर सोडावे.
माहिती आवडल्यास इतर शेतकरी बांधवांना आवश्य पाठवा
धन्यवाद ,🙏
🌱💚🌱 Agricoss mohan kurhade ©️®️
Comments
Post a Comment